Ekonomideki olumsuz gelişmeler, borçlu sayısındaki önlenemez artış, son yıllarda borçlu lehine yapılan yasal değişiklikler, alacaklıların alacaklarına kavuşmasında sıkıntı yaratmaktadır. Bu durumun önlenmesi için, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda henüz kabul edilen “Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” hazırlanmış ve çekle ilgili yeni hukuki düzenlemeler getirilmesi amaçlanmıştır.
Siz okurlarımıza, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda görüşülmekte olan bu tasarı hakkında bilgiler vermek isteriz.
Tasarıda dikkat çeken hususları şu şekilde sıralamak mümkündür ;
****Tasarıda karşılıksız çek keşide etme adli para cezasını gerektiren suç olarak tanımlandığı için çek hesabı açtırmak isteyenler adli sicil kayıtlarını da bankaya vermek durumunda kalacaklardır.
****Bankalar, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişinin ya da şirket yetkililerinin çek hesabı açma yasağının bulunup bulunmadığını kontrol etmekle yükümlü olacaktır.
****Ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında verilmiş bir çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı varsa, bunların yetkilisi olduğu tüzel kişilere çek defteri verilmeyecektir.
****Çek hesabı sahibinin gerçek kişi olması durumunda kimlik numarası, tüzel kişi ise MERSİS numarası çek üzerine yazılacaktır.
****Piyasalarda çeke duyulan güvenin artırılması ve karşılıksız çekin engellenmesi amacıyla çeklerde seri numarasıyla karekod bulunması zorunlu hale gelecektir. Bu uygulama sonucunda çek, kurulacak sisteme kaydedilecektir.
Çeki elinde bulunduran son hamil-alacaklı, çek ile ilgili olarak çek hesabı sahibine ve bu çeki düzenleyenlere ilişkin verilere, karekod aracılığıyla erişim sağlayarak ulaşabilecektir.
Bu düzenleme ile, eline çek gelen kişinin, çeki düzenleyene ait piyasada bulunan çek adedi ve bunların tutarları hakkında bilgi sahibi olması ve çeki kabul edip etmeme hususunda kanaat edinmesi düşünülmektedir.
****Bu tasarıdaki diğer önemli düzenleme ise, çekle ilgili karşılıksızlık işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, çeki elinden bulunduran hamilin şikayeti üzerine, herbir çekle ilgili olarak 1500 güne kadar adli para cezasına hükmedilecek olunmasıdır.
Hükmedilecek bu adli para cezası, çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olmayacaktır.
Bu para cezasını veren mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına ; bu yasağın bulunması halinde de yasağın devamına hükmedecektir.
****Karşılıksız çekten dolayı hükmedilen adli para cezasının ödenmemesi halinde, para cezası doğrudan hapis cezasına çevrilecektir.
****Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı olanlar, yasaklılıkları süresince sermaye şirketlerinin (Limited şirket yada Anonim şirket gibi) yönetim organlarında görev alamayacaklardır.
****Tasarıdaki düzenleme ile, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına ilişkin mahkeme kararlarındaki bilgiler, MERNİS ile Risk Merkezine elektronik ortamda bildirilecektir.
Ve hakkında çek hesabı açma yasağı verilen kişiler, Risk Merkezi tarafından bankalara bildirilecektir.
PEKİ BU CEZA NASIL SONA ERECEKTİR?
Karşılıksız çek bedeli, çekin ibrazı tarihinden itibaren işleyecek faiziyle birlikte tamamen ödenmesi halinde verilen ceza ortadan kaldırılacaktır. Ancak elbette bu çekle ilgili icra takibi yapılmış ise çek bedeli ve ibraz tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte, icra masrafları, vekalet ücreti ve tahsil harcı toplamının da ödenmesi gerekecektir.
Hakkında bu tasarıdaki düzenleme gereğince ceza verilen kişinin cezasının infaz edilmesinden itibaren 3 yıl geçmesi halinde, kararı veren mahkemeden çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasını istenebilecektir.
Ticaretin dürüst, basiretli ve kendi mecrasında devamının sağlanması için yapılacak düzenlemelerin tüm taraflara yarar sağlaması en içten dileğimizdir.
Av.Fatma KARATAŞLI